یکی
از شرایط اساسی مطالعه ، تمرکز حواس است . معمولاً دانش آموزان ، والدین
یا معلمین از عدم تمرکز حواس شاگردان شکوه می کنند و همین امر باعث ایجاد
افت تحصیلی در بین دانش آموزان ایرانی شده است . پس بر آن شدیم تا مطالبی
چند جهت رفع این مسئله ارائه دهیم :
1- دانش آموز باید قبل از ورود معلم به کلاس ، آمادگی روانی و عصبی داشته باشد ، در غیر این صورت در تمرکز حواس خلل ایجاد می گردد .
2- پنج دقیقه قبل از شروع درس ، دانش آموز باید ساکت و آرام باشد تا تمرکز لازم به وجود آید .
3- والدین و اولیاء مدرسه باید مدرسه و منزل را برای دانش آموز به صورت محیطی خوش آیند ، آرام بخش و شادی آفرین در آورند .
شیوه های مطالعه
از شیوه های مطالعه علمی که بسیاری از صاحب نظران به آن معتقد می باشند عبارتست از :
الف
– پیش خوانی و پس خوانی : یعنی دانش آموز همیشه یک درس از معلم جلوتر باشد
تا آمادگی ذهنی برای فراگیری درس ایجاد گردد و بعد از فراگیری هر درس توسط
معلم یک بار دیگر آن را مطالعه کند .
ب – سوال کردن : باید درس را به شیوه سئوالی مطرح کرد و پرسش ها را از خود پرسید .
ج – خط کشیدن زیر مطالب مهم : قابل ذکر است که نباید خط کشیدنها بیش از ده درصد مطالب هر درس باشد .
د – تکرار مطالب مهم : باید بعد از مطالعه درس ، مطالب مهم را از حفظ تکرار کرد .
مقدمات مطالعه
1- برای مطالعه ، فقط یک مکان انتخاب شود و آن مکان تغییر نکند .
2- در محیط مطالعه عواملی که باعث پرت شدن حواس می شود ، نباشد . مثلاً کتاب غیر درسی ، روزنامه ، عکس و ... .
3- محیط مطالعه آرام باشد .
4- در حین خستگی مطالعه نکنید .
بهداشت مطالعه
1- هوا
و نور : کیفیت هوای تنفسی هم از نظر ایجاد نشاط و هم از لحاظ فراهم آوردن
موجبات کسالت خیلی مهم است . تنفس در اتاق دربسته که هوا به قدر کافی در
آنجا وجود ندارد ، کاردرستی نیست .
2- جهت تابش نور : نور باید از
سمت چپ ، بالا و با زاویه تقریبی 45 درجه به کتاب و کاغذ بتابد . زیرا اگر
از سمت راست بتابد ، خصوصاً هنگام نگارش ، باعث ایجاد سایه دست برروی کاغذ
می شود که در دید اشکال ایجاد کرده و در نتیجه باعث خستگی چشم می شود .
3- استفاده
از نور غیر مستقیم : بهترین نور برای مطالعه و کار ، روشنایی معمولی اتاق
است که در هوای روشن به وسیله نور غیر مستقیم ایجاد شده باشد .
4- فاصله
مناسب چشمها با کتاب یا کاغذ : یک چشم سالم از فاصله 30 سانتی متری می
تواند حروف کتاب را تشخیص دهد . اگر از این فاصله قادر به خواندن نیستید به
پزشک مراجعه نمائید .
5- نوع مرکب یا خودکار : بهترین رنگها ، رنگ
آبی و مشکی است که فشار کمتری به چشم وارد می کند و مانع خستگی می شود .
رنگهای قرمز ، سبز و ... دید را مشکل و باعث خستگی چشم می شوند .
6- استراحت
متناوب چشمها : برای هر ساعت مطالعه یک ربع تا بیست دقیقه استراحت مفید
لازم است . این استراحت نه تنها برای چشم بلکه برای مغز هم فرصت مناسبی است
که یادگیری خود را مرور کند . در زمان استراحت باید به فاصله دور و بدون
توجه و دقت نگاه کرد ، این کار باعث تنوع و تمدد اعصاب نیز می شود .
7- یکنواخت
بودن نور محیط : نورهای محیط خصوصا اگر در زاویه دید چشمهای شما هستند
باید یکنواخت باشد . یکی از معایب استفاده از چراغ مطالعه این است که تمرکز
نور به سطح کتاب و تاریکی نسبی محیط اطراف باعث خستگی زودرس چشمها می شود .
8- وضع
نشستن به هنگام مطالعه : وضع نشستن برای افرادی که زیاد مطالعه می کنند
بسیار مهم است . نباید به صورت خمیده و یا در طرفین مطالعه نمود ، چون به
تدریج باعث تغییر ستون فقرات می گردد ؛ ستون فقرات به هنگام مطالعه باید
راست باشد ، بایدضمن مطالعه و در وقتهای استراحت چشمها و وضع نشستن خود را
تغییر داده ، مختصری حرکت نمایید تا از رکود خون در پاها جلوگیری شود .
مطالعه در حال دراز کشیدن برای چشم مناسب نیست چراکه روشنایی کتاب تامین
نمی شود و خستگی زودتر فرا می رسد همچنین مطالعه در وسط روز رو به شمال
مناسب نیست زیرا نور بیشتر یا کمتر از حد طبیعی به چشمها می رسد .
9- مطالعه موقع حرکت : مطالعه هنگام راه رفتن به علت تکان ، حرکت و تغییر دائمی فاصله چشمها تا کتاب باعث خستگی و ضعف چشمها می شود .
10- نور
لامپهای مهتابی : به علت داشتن نوسان ، چندان مناسب نیست و بهتر است به
جای استفاده از یک منبع نوری از چند چراغ استفاده نمود . نور نباید نوسان
داشته باشد تا روشنایی محل مطالعه یکسان بماند .
11- تعیین اوقات و
برنامه منظم برای مطالعه : اگر مطالعه در ساعات معینی از شبانه روز انجام
گیرد ، آمادگی ذهنی و بدنی به هنگام مطالعه را می کاهد ، مگر اینکه زمان
مطالعه کوتاه مدت باشد .
12- صرف غذا و مطالعه : بلافاصله پس از صرف
غذا نباید مطالعه نمود ، زیرا به علت شروع فعالیت دستگاه گوارش پس از خوردن
غذا و هجوم خون به معده و احشاء داخلی ، از میزان جریان خون در مغز کاسته
می شود و آمادگی برای مطالعه کاهش می یابد .
13- تنفس هنگام مطالعه :
انجام حرکات تنفسی متناسب در مطالعه بسیار مهم است . تنفس اگر نامنظم باشد
، به تدریج باعث کاهش اکسیژن خون و ایجاد حالت خواب آلودگی می شود
ودرنتیجه از آمادگی ذهنی برای مطالعه می کاهد .
14- آرامش فکری : در
هنگام مطالعه باید از اشتغالات ذهنی و عصبانیت جلوگیری نمود . اضطراب و
ناراحتی باعث از بین رفتن تمرکز حواس می شود و حافظه کسانی که دارای اضطراب
و عصبانیت هستند ، به طور محسوسی از افراد عادی کمتر است .
15- ورزش
و مطالعه : یکی از مشکلات اساسی در مطالعات طولانی اختلال در جریان خون
است . افرادی که ساعت زیادی در شبانه روز به مطالعه می پردازند باید فعالیت
و حرکات عضلانی کافی داشته باشند . چرا که در افراد پرمطالعه ، خون بیش از
همه جا ، در مغز و کاسه سر گردش کرده و اختلالاتی در گردش خونشان به وجود
می آید .
منبع:دانش آموزان کوشا
